تمرکز
- تمرکز حواس
بارها شده که در همیار متنی‌های مختلف پای تمرکز به مطالب‌مان باز شده است. تمرکز انقدر مهم است که رد پاش در همه مسائل آموزشی وجود دارد. در این همیار متنی می‌خواهیم در مورد تمرکز بخوانیم.
تمرکز یعنی توانایی حفظ توجه و دقت روی موضوعی مشخص که با میل و اراده شخصی انتخاب شده است.
دراصل تمرکز یعنی به حداقل رساندن عوامل حواس پرتی. چه کار کنیم که به راحتی حواس‌مان پرت نشود؟
تمرکز نه فقط در مسائل آموختنی و آموزشی بلکه در همه فعالیت‌ها خیلی نقش ویژه‌ای دارد. در ورزش، در آشپزی حتی در راه رفتن و.... خیلی از انواع فعالیت‌های روزانه. اما در مسائل آموزشی که نیاز به آموختن مطالب متنوع در یک محدوده زمانی فشرده است خیلی پررنگ‌تر می‌باشد.
شما با افزایش تمرکزتان میتوانید در زمان کمتر مطالب بیشتری را مطالعه کنید.
تمرکز یک امر ذاتی نیست بلکه اکتسابی است. یعنی میتوانید به یادگیری تکنیک‌های کسب تمرکز بپردازید. همین الان که دارید این همیارمتنی را می‌خوانید در حال یادگیری بخشی از این تکنیک‌ها هستید.
یک آمار عجیب:
95 درصد افراد می‌گویند که در تمرکزکردن مشکل دارند.
بله! دقیقا، فکر نکنید که این موضوع فقط مشکل شماست. تعداد افراد محدودی هستند که بتوانند عمیقا روی یک موضوع تمرکز کنند و اتفاقا همین افراد هستند که متخصصین حوزه شغلی خودشان می‌باشند.
در تعدادی از شاگردان دیده شده است که بعضا برای رفع مشکل نداشتن تمرکز به روانشناس یا روانپزشک مراجعه می‌کنند. در صورتی که بیشتر افراد مشکل‌شان در این حد نیست، بلکه می‌توانند با یادگیری تکنیک‌های افزایش تمرکز مشکل را تا بخش قابل توجهی برطرف کنند. اما در مورد تعداد کمی که نیاز به رجوع به یک روانپزشک و مصرف قرص تحت درمان دارند، این موضوع مشکلی ندارد.
هیچ وقت خودتان بدون نظر پزشک برای افزایش تمرکز قرص مصرف نکنید که عوارض خیلی بدی به‌زودی متوجه‌تان خواهد شد.
- منشا حواس پرتی:
حواس پرتی یا منشا ذهنی و درونی دارد یا منشا بیرونی
منشا درونی همانند یادآوری خاطرات،تخیلات ذهنی، احساس گرسنگی یا خستگی و ...
منشا بیرونی همانند نور ضعیف یا شدید، آلودگی صوتی و ...
عوامل بیرونی راحت‌تر از عوامل درونی قابل برظرف شدن هستند. و حتی اثر آن ها نیز کمتر است. مشکل به‌هم خوردن تمرکز معمولا از درون فرد است که می‌خواهیم با یادگیری تعدادی تکنیک این مشکل را حل کنیم.
- عوامل موثر در تمرکز حواس:
- ایجاد آمادگی جسمانی روانی
گاهی اوقات بیماری هایی نظیر میگرن،زخم معده و... باعث از بین رفتن حواس می‌شود.
نداشتن شرایط روحی مناسب از قبیل نداشتن اعتماد به نفس و یا مشغله ذهنی، مزاحم ایجاد تمرکز می‌باشند.
برطرف‌کردن مشکلات جسمی و روانی را برای افزایش تمرکز در اولویت نسبت‌به هر کاری قرار دهید.
- داشتن علاقه و انگیزه
مهمترین عاملی که باعث ایجاد تمرکزمی‌شودعلاقه به آن فعالیت است. قطعا دیدید که تمرکز شما بر روی کاری که علاقه به انجام دادنش دارید نسبت به کاری که علاقه‌ای به آن ندارید غیرقابل مقایسه است. پس اگر بر مطالعه درسی تمرکز ندارید به‌نظرم قبلش ایجاد علاقه کنید و بعد سراغ مطالعه بروید. تا زمانی که کسی تمایل به انجام کاری نداشته باشد ،برانگیخته نمی‌شود.
- داشتن هدف:
قبل از شروع هر هفته، هر روز و یا هر بازه درسی باید بدانید که هدفتان از این زمانی که دارید برای آن درس اختصاص می‌دهید چیست؟
چرا معمولا تمرکز در روزهای نزدیک به آزمون بیشتر است؟ چون هدف مشخص است. تا موضوعی بخواهد حواس شما را پرت کند نسبت بهش مقاومت می‌کنید. چون زمان محدود است و هدف شما کسب بالاترین نمره ممکن است.
مشخص بودن هدف شما از درس خواندن باعث می‌شود اجازه ندهید به راحتی تمرکزتان به‌هم بریزد. چون برای خودتان و هدفتان ارزش قائل هستید.
- تعیین زمان و مکان مناسب برای مطالعه:
زمان بهینه مطالعه به عادات هر فرد بستگی دارد. بعضی دانش‌آموزان بعد از مدرسه و قبل از شروع مطالعه نیاز به استراحت و یا خواب ظهر دارند، بعضی دیگر بلافاصله باید شروع کنند. بعضی در ساعات پایانی شب تمرکز بیشتری دارند و بعضی دیگر صبح زود. مهم است که شما زمان‌هایی که تمرکز بیشتری دارید را پیدا کنید و مطالعه دروسی که نسبت به محتوای آن تمرکز کمتری دارید را در این زمان‌ها انجام دهید.
میزان دشواری هر درس و علاقه شما به هر درس در تعیین میزان زمان مطالعه موثر است.
در مورد مکان مطالعه هم صندلی خوب، ثابت بودن مکان مطالعه، میزمطالعه منظم ، نور خوب و همچنین سر و صدای کم تاثیرگذار بر میزان تمرکز شما است.
- به‌کارگیری مهارت‌های مطالعه و یادگیری:
هرچقدر مطالب درسی را عمیق‌تر بخوانید تمرکزتان هم بیشتر خواهدبود. به جای این‌که فقط نگاه سرسری به خطوط کتاب داشته باشید، با وبه‌کارگیری مهارت‌هایی مثل: یادداشت‌برداری کردن، خلاصه‌نویسی کردن، تقویت حافظه،تندخوانی و...
گرفتن مداد در دست و فعال‌بودن هنگام مطالعه خودتان را بیشتر درگیر مطالب جدید بکنید.
گاهی درس جدید را برای خودتان بازگو کنید، گاهی از خود متحان بگرید، گاهی در جایگاه یک معلم درس جدید را به کس دیگری یادبدهید. سعی کنید تنوع مطالعاتی داشته باشید و از حالت یکنواختی در مطالعه خارج شوید.
- قبل از شروع درس خواندن، برنامه‌ریزی کنید:
دانش‌آموزی که برنامه نداشته باشد، نداند که قراراست چه‌کارهایی را در چه زمانی قراردهد سردرگم می‌شود. باید هدفگذاری کنید و برای هر فعالیت بازه زمانی را از قبل مشخص کنید. این بازه زمانی نباید بیش از حد تصور باشد، بلکه باید مقداری کمتر هم باشد.
مثلا اگر در حالت عادی برای یادگیری درس جدید حرکت شناسی فیزیک 80 دقیقه پیش‌بینی می‌کنید، اتفاقا زمانی کمتر(حدود 70 دقیقه) برای آن درس درنظر بگیرید.
این اصل ثابت‌شده است که اگر ما برای انجام کاری زمانی بیشتر از حد آن در نظر بگریم اتفاقا تمرکز کمتری بر روی انجام آن کار خواهیم داشت.
نظم و انضباط در نوع مطالعه، ساعت مطالعه و مکان مطالعه نیز بر روی تمرکز شما موثراست.
- ورود افکار مزاحم ممنوع آیکون ورودممنوع بذار
در اولین زمانی که موقع مطالعه متوجه شدید فکری خارج از موضوع درس دارد حواس شما را پرت می‌کند، درجا جلوی آن‌را بگیرید. اجازه نهدید به ذهنتان که آن افکار مزاحم را ادامه و پرورش دهد. عنوان آن افکار مزاحم را روی برگه‌ای بنویسید که مطمئن شوید از یادتان نمیرود تا در یک فرصت مناسب به آن‌ها فکر کنید. در زمان‌های استراحت، در زمان‌های پیاده‌روی و یا بعد از تمام شدن درس‌هایتان در طول روز فرصتی برای افکارخارج از درس‌تان کناربگذارید.
به خودتان هشدار بدهید که«الان اینجا باش و روی آموزش یا تمرینی که داری انجام می‌دهی تمرکز کن»
بیشترین عاملی که تمرکز را به‌هم می‌زند همین مورد آخر است، پس جا دارد که در صورت موفق شدن در این موضوع و حفظ تمرکز برای خودتان پاداشی درنظر بگرید.
خصوصا در دوره نوجوانی حفظ تمرکز از کارهای سخت است. در این همیارمتنی تعدادی از مهارت‌های کسب تمرکز را یادگرفتید، حتما موارد بالا را عملی کنید تا به ازای زمانی که برای درس‌تان وقت می‌گذارید نتیجه خوبی هم کسب کنید.
مثبت اندیشی کنید. از گفتن کلماتی مانند نمی‌توانم،نمی‌خواهم و .... پرهیز کنید.
این جملات را تکرار کنید یا در جایی جلوی چشم خود قرار دهید: من می‌توانم تمرکز کنم یا من باید این کار را انجام دهم.
مطمن باشید تمرکز داشتن یادگرفتنی است و شما میتوانید با تکنیک‌های مختلف تمرکزتان را افزایش دهید.